Εν Αθήναις της Αθηνάς Χατζή

Η ενότητα Εν Αθήναις, ξεκίνησε ως μια σειρά πινάκων περιηγητικής ζωγραφικής και κολλάζ από την Αθηνά Χατζή, στην καρδιά της Αθήνας, εκεί ανάμεσα στις οδούς Αιόλου, Σοφοκλέους και Αθηνάς όπου τα μικρομάγαζα των οικονομικών μεταναστών δημιούργησαν την τελευταία δεκαετία, το κλίμα διαλεκτικών ερμηνειών τόσο για την κοινωνία όσο και για την ανθρώπινη ψυχή. Οι τρεις τέσσερις κατηφορικοί δρόμοι της Αθήνας με την πολυχρωμία και την ποικιλία των προϊόντων όπου διακινούνται από την Ασία, την Αφρική και τα νησιά του Ειρηνικού μπορούν να ενισχύσουν τον πλούτο της φαντασίας και οι μυρωδιές των μαγαζιών να διατηρήσουν την ποικιλία των συναισθημάτων.

Στην αρχή, η περιγραφή ώθησε την Αθηνά Χατζή να εντοπίσει σημεία που προκαλούσαν το ενδιαφέρον για μια ζωγραφική καθημερινού στιγμιότυπου. Ξεκινώντας από την οδό Βουλής, έναν αντιπροσωπευτικό δρόμο αστικής ανάπτυξης και κατηφορίζοντας προς την κεντρική αγορά η καλλιτέχνης θα έπρεπε να εντοπίσει τις ‘αρρυθμίες’ που διασπούν την ενότητα αλλά χρωματίζουν με εντυπώσεις και συναισθήματα την καθημερινότητα σε ένα από τα πιο ζωντανά κομμάτια της πόλης. Χωρίς να δραματοποιήσει ή να παρασυρθεί σε ψευδαισθήσεις, η Χατζή απολάμβανε την παρατήρηση και την εικόνα εξίσου, σαν να επιχειρούσε να απαντήσει σ’ ένα υποσυνείδητο ερώτημα: Κατά πόσο η καθημερινότητα του Αθηναίου έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη σημασία από του οικονομικού μετανάστη;

Καταδυόμενη στην ουσία του ερωτήματος, βαθμιαία και οι εικόνες της απομακρύνθηκαν από την περιγραφή και τα μορφότυπα της χρωματικής αφαίρεσης την βοήθησαν να αποδώσει τις δονήσεις των εντυπώσεων. Αν σε κάθε πίνακα ακολουθούσε κάποιο αρχικό σχέδιο, τότε η Αθηνά Χατζή θα είχε δώσει στον θεατή τη λαθεμένη εντύπωση μιας ομοιόμορφης και ταξινομημένης πραγματικότητας που όμως πολύ θα απείχε από την πλούσια ανομοιομορφία των συγκεκριμένων δρόμων της Αθήνας. Χαλαρώνοντας τον έλεγχο του περιγράμματος και αφήνοντας πιο πολύ το χρώμα να απλωθεί στην επιφάνεια του μουσαμά, η Χατζή ζωγράφισε με ελεύθερες κινήσεις των χεριών έτσι ώστε το χρώμα να ορίζει τις εντυπώσεις του βλέμματος πάνω στη σύνθεση.

Αντίθετα από την έρευνα των φοβ και των σουρεαλιστών ζωγράφων που είχαν μελετήσει την ασυνέπεια ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, η Αθηνά Χατζή μελέτησε την ασυνέχεια των κραδασμών ανάμεσα στην τάξη και την αταξία, τον ρυθμό και την αρρυθμία των εντυπώσεων. Γι’ αυτό, αντί να μιμηθεί την πραγματικότητα, ξεκίνησε από την περιγραφή της για να καταλήξει στην εντύπωση του ζωγραφικού σημείου. Οι προσόψεις των καταστημάτων κατέληξαν σε χρωματικά πεδία με υποτυπώδεις επιγραφές, οι ανθρώπινες μορφές σε κινούμενα χρωματικά σημεία στο χώρο, ο εσωτερικός χώρος σε αντιπαράθεση χρωματικών πινελιών πάνω στην επιφάνεια του μουσαμά. Ενιαία και διακοπτόμενα χρωματικά πεδία ενισχύουν ή απαλύνουν το κενό, διαβαθμίζουν τις οπτικές εντυπώσεις. Έτσι, η Αθηνά Χατζή δημιούργησε μια ζωγραφική ενότητα με περιγραφικά, αφαιρετικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία που επιτρέπουν στον θεατή να επαναπροσδιορίσει την δύναμη των εντυπώσεων.

Η δουλειά ενός ζωγράφου, δεν είναι να κρίνει αλλά να φέρει στην επιφάνεια τα θέματα που είναι προς κρίση. Γι’ αυτό και η ενότητα Εν Αθήναις, κατέληξε σε ένα περιβάλλον. Η καλλιτέχνης φρόντισε να ενισχύσει την εντύπωση της ζωγραφικής ανασυνθέτοντας ένα περιβάλλον όπου οι πίνακες συνυπάρχουν με πραγματικές μυρωδιές, αρώματα και παρεμφερή συμπληρωματικά εμπορεύματα από τα μικρομάγαζα των μεταναστών ώστε ο θεατής να μπει νοερά στην εμπειρία της περιήγησης. Το εγχείρημα ήταν τολμηρό αλλά το αποτέλεσμα είναι απροσδόκητο, καθώς στο ενιαίο περιβάλλον εικόνων και αντικειμένων εκτίθενται τόσο η ιστορική και η ψυχολογική, όσο η κοινωνιολογική και η πολιτική πλευρά της τέχνης. Η ενότητα Εν Αθήναις της Αθηνάς Χατζή, αποκαλύπτει την υποδόρια αισθαντικότητα ενός ριζοσπαστικού εμπειρισμού των ημερών μας.

(Diana Gallery Down Town, Μάϊος 2007)